Region Puszczy Białowieskiej

ZBUCZ – cmentarzysko kurhanowe

Cmentarzysko tworzy 17 różnej wielkości kopców ziemnych, usypanych w dwóch oddzielonych od siebie skupiskach.

Badania wykopaliskowe prowadzone przez Instytut Archeologii i Etnologii PAN w jednym z nich nie przyniosły odkrycia żadnych pozostałości grobowych. Jednak wedle relacji pochodzącej z końca XIX wieku, pół wieku wcześniej kurhany rozkopywane były przez archeologa-amatora, profesora Józefa Jaroszewicza. Podczas tych prac miano znaleźć w jednym z nich kilkanaście dość dużych szkieletów, które stykały się czaszkami i ułożone były promieniście; w innym natrafiono na jeden szkielet, przy którym znaleziono zupełnie przerdzewiały topór, w różnych innych znaleziono także kilka złotych (?) przedmiotów bardzo pięknie wykonanych, między innymi łańcuszek i kolię.

Podobne kopce ziemne znajdowane w Puszczy Białowieskiej oraz na terytorium dzisiejszej Białorusi kryły w sobie groby ciałopalne lub szkieletowe pochodzące z okresu wczesnego średniowiecza. Znajdujące się w nich pochówki wyposażone były w nieliczne ozdoby oraz gliniane garnuszki wstawiane jako dary z pożywieniem.

Kurhany w Zbuczu wymagają dalszych badań, które pozwolą określić ich chronologię oraz charakter. W przypadku gdyby potwierdził się ich obrzędowy charakter, cmentarzysko w Zbuczu byłoby jednym z najciekawszych tego typu obiektów, na którym groby w obstawach kamiennych związane z Mazowszanami i podkurhanowe, sypane przez Dregowiczan, znajdują się w jednym miejscu.